calal calalov 
Tibbin inkişafı ilə indiki vaxtda bir çox yeni müayinə və müalicə üsulları ortaya çıxmışdır. Bunların bir qismi orucu pozmaqda bir qismi isə pozmamaqdadır. Bu üsullarla əlaqədar müəyyən suallar və cavabları belədir:
1. Asma Xəstələrinin Oksigen Spreyi İstifadə etmələri Orucu Pozar?
Ağciyər xəstələrinin istifadə etdikləri spreydən, bir istifadədə 1/20 ml. kimi çox az bir miqdar ağıza sıxılmaqdadır. Bunun da əhəmiyyətli bir qismi ağız və nəfəs boruları divarında əmilərək yox olmaqdadır. Bundan geriyə bir miqdarı qalıb tüpürcək ilə mədəyə çatdığı mövzusunda qəti bir məlumat da yoxdur. Dəstnamaz alarkən ağızda qalan su ilə müqayisə edildiyində, bu miqdarın çox az olduğu görülməkdədir. Halbuki oruclu, dəstnamaz alarkən ağzına verdiyi sudan geri qalan miqdarın mədəyə çatması halında orucun pozulmayacağı mövzusunda hədis (Darımı, Savm, 21) və İslam alimlərinin icması vardır. Hz. Peyğəmbərin oruclu ikən misvak istifadə etdiyi, səhih hədis qaynaqlarında iştirak etməkdədir (Buxari, Savm, 27; Tirmizi, Savm, 29). Digər tərəfdən, “qəti olaraq bilinən, şübhə ilə pozulmaz” qanunu lazımınca, mədəyə çatıb çatmadığı mövzusunda şübhə olan söz mövzusu maddə ilə oruc pozulmaz.
Beləliklə asma xəstələrin, rahat nəfəs almalarını təmin etmək məqsədiylə ağıza püskürdülən oksigenli dərman orucu pozmaz.
2. Göz Damcısı İstifadə etmək Orucu Pozar?
Mütəxəssis göz həkimlərindən alınan məlumatlara görə, gözə camcıdılan dərman miqdar olaraq çox az (1 mililitrenin 1/20-i olan 50 mikrolitre) olub bunun bir qismi gözün qırpılmasıyla çölə atılmaqda, bir qismi gözdə, göz ilə burun boşluğunu birləşdirən kanallarda olur. Damcının yox deyilə biləcək qədər çox az bir qisminin, həzm kanalına çatma ehtimalı var. Bu məlumatlar, yuxarıdakı məlumatlarla birlikdə qiymətləndirildiyində, göz damcısı orucu pozmaz.
3. Burun Damcısı İstifadə etmək Orucu Pozar?
Müalicə məqsədiylə burna camcıdılan dərmanın bir damcısı, təxminən 0,06 cm3 dir. Bunun bir qismi də burun çəpərləri tərəfindən əmilməkdə olub çox az bir qismi isə mədəyə çatmaqdadır. Bu da, dini baxımdan dəstnamazda ağıza su vermədə olduğu kimi əfv daxilində qiymətləndirildiyindən orucu pozmaz.
4. Ürək Xəstələrinin Dilaltı Dərman İstifadə etməsi Orucu Pozar?
Bəzi ürək narahatlıqlarında dil altına qoyulan dərman, ağız toxuması tərəfindən əmilib qana qarışaraq infarktı önləməkdədir. Bu cür dərman ağız içində əmilib yox olduğundan mədəyə bir şey çatmamaqdadır. Beləliklə, dil altı istifadə etmək orucu pozmaz.
5. Hər gün Dərman İstifadə etmək Məcburiyyətində Olan Xəstələrin Oruc tutmaları Lazımdır?
Xəstəlik, Ramazanda oruc tutmamağı mübah edən üzrlərdəndir. Bir kimsənin oruc tutduğu təqdirdə xəstələnəcəyi, xəstə isə xəstəliyinin artacağı tibbən və ya təcrübə ilə sabit olsa oruc tutmaya bilər. Yaxşı olunca da tək yediyi günləri qəza etməsi lazımdır. Ayədə “Sizdən hər kim xəstə yaxud yolçu olsa tuta bilmədiyi günlər tərəfindən digər günlərdə oruc tutar” buyurulmuşdur (Bəqərə,184).
6. Sidik Kanalının Göstərilməsi, Kanala Dərman Axıdılması Orucu Pozar?
Sidik kanallarına girən cihazlar və ya axıdılan dərmanlar orucu pozmaz.
8. Qulaq Damcısı İstifadə etmək Və Qulaq Yudurtmaq Orucu Pozar?
Qulaq ilə boğaz arasında da bir kanal var. Ancaq qulaq pərdəsi bu kanalı tıxadığından, su və ya dərman boğaza çatmaz. Bu səbəblə qulağa damcıladılan dərman və ya qulağın yuyulması orucu pozmaz. Qulaq pərdəsində deşik olsa belə, qulağa damcıladılan dərman, qulaq içərisində əmiləcəyi üçün, dərman ya heç mədəyə çatmayacaq ya da çox azı çatacaq. Daha əvvəl də ifadə edildiyi kimi, bu miqdar orucda bağışlanılmışdır. Ancaq qulaq pərdəsinin deşik olması vəziyyətində, qulaq yuyulan suyun mədəyə çatması mümkündür. Beləliklə, orucu pozacaq qədər suyun mədəyə çatması halında oruc pozular.
9. İynə Vurdurmaq, Xəstəyə Qan Vermək Orucu Pozar?
İynənin orucu pozub pozmayacağı, istifadə məqsədinə görə qiymətləndirilə bilər. Ağrını dindirmək, müalicə etmək, bədənin müqavimətini artırmaq, qida vermək kimi məqsədlərlə enjeksiyon edilməkdədir. Qida və kef verici olmayan enjeksiyonlar, yemək və içmək mənasını vermədiklərindən orucu pozmazlar. Ancaq qida və ya kef verici enjeksiyonlar orucu pozar. Xəstəyə qan verilməsi də, eyni hökmə tabedir.
10. Diyaliz Tətbiqi Orucu Pozar?
Böyrək çatışmamazlığı xəstələrinə tətbiq olunan diyaliz, periton diyalizi, hemodiyaliz olmaq üzrə iki növdür. Periton diyalizi, qarın boşluğuna verilən xüsusi bir solüsyon vasitəsi ilə, xəstənin öz qarın pərdəsi istifadə edilərək qanın zərərli maddələrdən təmizlənilməsi və maye tarazlığının təmin edilməsi əməliyyatıdır. Hemodiyaliz isə, qanın bədən xaricində bir maşın köməyi ilə təmizlənib bədənə geri verilməsi əməliyyatıdır. Qan bir iynə vasitəçiliyi ilə xəstənin qolundan alınar. Hemodiyaliz maşını, diyalizör deyilən bir filtirdən qanı davamlı keçirərək zərərli maddələri və çox suyu filtir edər. Filtir edilən təmiz qan ikinci bir iynə ilə xəstənin damarına vurular. Bu əməliyyat edilərkən bəzən, qida məzmunlu maye verilməsi lazımdır. Buna görə xəstəyə hər hansı bir maye maddəsi verilmədən reallaşdırılan hemodiyalizde oruc pozulmaz. Digər diyaliz növlərində isə, bədənə qida məzmunlu maye verildiyi üçün oruc pozular.
11. Biyopsi Etdirmək Orucu Pozar?
Təhlil məqsədiylə bədənin hər hansı bir orqanından parça alınması (biyopsi), orucu pozmaz.
12. Qan Aldırmaq Orucu Pozar?
Qan aldırmaq orucu pozmaz. Necə ki Hz. Peyğəmbər ehramlı ikən və oruclu olduğu halda qan aldırmışdır ( Buxari, Tibb, 11, Sayd, 11, Savm, 22). Ayrıca Hz. Peyğəmbər :”Üç şey vardır orucu pozmaz: Qan aldırmaq, qusmaq, ihtilam olmaq.” (Tirmizi, Savm, 24 ) buyurmuşdur.
13.Oruçlu Kimsə Akupunktur Etdirə bilər?
Akupunktur; bədəndə müəyyən nöqtələrə iynə batırmaq surətiylə müxtəlif xəstəlikləri müalicə etmə metodudur. Akupunktur tətbiq olunması halında, bədənin bəslənməsi, qida alması söz mövzusu olmadığından, akupunktur etdirmək orucu pozmaz.
14.Məlhəm Və Dərmanlı Bant İstifadə etmək Orucu Pozar?
Dəri üzərindəki məsamələr və dəri altındakı kılcal damarlar yoluyla bədənə sürtülən yağ, məlhəm və bənzəri şeylər əmilərək qana qarışmaqdadır. Ancaq dərinin bu əmişi, çox az və yavaş olmaqdadır. Digər tərəfdən bu yemə içmə mənasına da gəlməməkdədir. Beləliklə, dəri üzərinə sürtülən məlhəm, yapışdırılan dərmanlı bantlar orucu pozmaz.
15.Oruçlu Kimsənin Dişlərini Müalicə etdirməsi Orucu Pozar?
Oruclu bir kimsənin morfinli və ya morfinsiz olaraq dişlərini müalicə etdirməsi və ya çəkdirməsi orucu pozmaz. Ancaq müalicə əsnasında, qan və ya müalicədə istifadə edilən maddələrdən hər hansı bir şeyin udulması orucu pozar.
16.Susuz Olaraq Dərman Udmaq Orucu Pozar?
Oruclu bir kimsə qida və ya dərman (dərman) cinsindən bir şeyi istər su ilə, istər susuz olaraq yeyər və ya udarsa orucu pozular. Şafi məzhəbinə görə; özünə tək qəza lazımdır. Hənəfi məzhəbinə görə isə; həm qəza həm də kəffarə lazımdır. Ancaq oruc pozmağı mübah edəcək ölçüdə bir narahatlıq səbəbiylə dərman almış isə, orucu pozular və özünə tək qəza lazımdır, kəffarə lazım deyil.
mənbə: