calal calalov 
“Ey iman gətirənlər! Oruc tutmaq sizdən əvvəlki ümmətlərə vacib edildiyi kimi, sizə də vacib edildi ki, (bunun vasitəsilə) siz pis əməllərdən çəkinəsiniz!” Bəqərə su. 2/183.Uca Rəbbimizə həmd-sənalar olsun ki, dünya səfərimiz sona çatmadan, sağlıq və imanla bu il də rəhmət və bağışlanma ayı olan mübarək Ramazan-ı Şərif ayına yaxınlaşmış oluruq. İnşallah 17 İyun Çərşənbə günü axşamı ilk təravih namazını qılacağıq və 18 İyun Cümə axşamı səhəri sahura qalxacaq və o gün oruca başlayacağıq.
“Rəcəb ayı girdiyi zaman Peyğəmbər (sav) Əfəndimiz belə dua edərdi:” Allahım! Rəcəb və Şaban aylarını bizim haqqımızda xeyirli və mübarək eylə, bizi Ramazan ayına çatdır. “(Təbərani).
Ramazan; Uca Allahın sevgisi ilə dolub daşacağımız, oruc, iftar, sahur, təravih, dua, səcdə və müqabələlərlə mənəvi aləmlərə yaxınlaşacağımız, daha yaxşı bir qul olma yarışına girəcəyimiz, ibadətlərimizi zirvəyə daşıyacağımız mübarək bir aydır. Quranda adı keçən tək ay Ramazan ayıdır.
Ramazan günləri, ilahi əmrlərin işığı altında özümüzü hesaba çəkəcəyimiz, ürəklərimizi və fikirlərimizi pisliklərdən xilas etməyə çalışacağımız mübarək günlərdir.
Ramazan ayı, xeyir və bərəkət ayıdır. Dua və niyaz ayıdır. Şükür ayıdır. Günahlardan təmizlənmə, cəhənnəm atəşindən xilas olma ayıdır. Peyğəmbərimiz (sav) bu aydan söz edərkən: “Əvvəli rəhmət, ortası bağışlama, sonu cəhənnəm əzabından qurtuluşdur” buyurmuşdur.
Ramazan ayının on iki ay içərisində xüsusi bir yeri və dəyəri vardır. Ramazan ayı, ayların sultanı olaraq qəbul edilmişdir.
Ürəklərə nur, könüllərə şəfa, möminlərə rəhmət olan; bütün insanlığı cəhalətdən, qaranlıqdan, vəhşilikdən və dəlalətdən qurtaran; doğru yola və ilahi nura, elmə, mədəniyyətə və səadətə çatdıran Quran-ı Kərim bu ayda nazil olmağa başlamışdır. Bu səbəblə bu aya “Quran ayı” da deyilməkdədir. Uca Allah (cc) belə buyurur:
“İnsanlara doğru yolu göstərən, bu yolu açıq dəlilləri ilə aydınlaşdıran və (haqqı batildən) ayıran (Quran) ramazan ayında nazil edilmişdir. Aya (ramazan ayına) yetişən şəxslər (bu ayı) oruc tutmalıdırlar“. (Bəqərə 185)
Ramazan ayında oruca başlayabilmək üçün, Ramazan hilalını gözətləməmizi və hilalı gördüyümüz zaman da oruca başlamamızı Peyğəmbər (sav) Əfəndimiz bizdən istəyir. “Hilalı Ramazanın başında görüncə oruca başlayın. Şəvval ayının hilalını görüncə də bayram edin. Hava buludlu olarsa hilalı görə bilməyəcək olsanız ayı otuza tamamlayın “.
Sevgili Peyğəmbərimiz (sav) Ramazan ayının fəziləti haqqında belə buyurmaqdadır:
“Əgər ümmətim Ramazan ayında təcəlli edən fəzilət və mükafatları həqiqətən bilmiş olsaydılar, bütün ilin Ramazan olmasını arzu edərdilər”.
“Kim inanaraq və savabını Allahdan umaraq Ramazan orucunu tutarsa, Allah o kimsənin keçmiş günahlarını bağışlayar”.
“Sizə Ramazan ayı gəldi, o mübarək bir aydır. O ayda oruc tutmağı Allah sizə fərz qıldı. O ayda cənnətin qapıları açılar, cəhənnəm qapıları bağlanar. Şeytanların azğınları zəncirə vurulur. O ayda Allahın bir gecəsi vardır ki, min aydan daha xeyirlidir. O gecənin xeyrindən məhrum qalan Allahın rəhmətindən məhrum qalar “
“Ramazan ayının ilk gecəsi olduğu zaman şeytanlar ilə cinlərin azğınları zəncirə vurulur, cəhənnəm qapıları bağlanır, onlardan heç biri açılmaz. Cənnət qapıları açılır və onlardan heç biri bağlanmaz. Bir münadi belə səslənir: Ey xeyirli işlər etmək istəyən kimsə! Bu istəyini yerinə gətir, xeyirli işlər et. Ey pis işlər etmək istəyən insan! Bu istədiyindən imtina et. Allah Ramazan ayında bir çox insanı cəhənnəmdən azad edər. Bu vəziyyət Ramazanın hər gecəsində davam edər. Ramazan ayı girdiyi zaman cənnətin qapıları açılar, cəhənnəm qapıları bağlanar, şeytanlar zəncirə vurular. “
Ubadə b. Samit (ra), Ramazan ayının yaxınlaşdığı bir gündə Rəsulullah (sav) Əfəndimizin belə buyurduğunu rəvayət etməkdədir.
“Ramazan ayı sizə bərəkətiylə gəldi. Allah o ayda sizi zəngin edər, bundan ötəri sizə rəhmət endirər, səhvləri yox edər, o ayda duaları qəbul edər. Allah Təala sizin Ramazan ayındakı ibadət və xeyir mövzusunda bir-birinizlə yarış etmənizə baxar və mələklərinə qarşı sizinlə öyünər. O halda yaxşılıq və xeyir üçün Allah Təalaya ibadət edərək özünüzü göstərin. Ramazan ayında Allahın rəhmətindən özünü məhrum edən kimsə bədbəxt kimsədir. “
Ramazan ayı otuz günlük bir proqramdır. Gündəlik proqram sahurla başlayır. Mömin sahura qalxaraq proqrama qeydini etdirmiş olur. Ramazan məktəbinin proqramı çox genişdir. Proqramda namaz vardır, kıyam vardır, qiraət vardır, təhəccüd vardır, nafilə vardır, infak vardır, təravih vardır, Qədr vardır, Quran vardır, qarşılıq vardır, elm vardır, irfan vardır, etiqaf vardı, ibadət vardır, yaxşılıq vardır, gözəllik var , tövbə vardır, azadlıq var, tərbiyə vardır, təmizlənmə vardır, qorunma vardır, orucun sevinci bayram vardır.
Ramazan məktəbinin proqramı şəxsən Allah tərəfindən tənzim edilmişdir. Sahurla başlayıb iftarla son tapan bu proqrama təravih, Hz. Peyğəmbər (sav) tərəfindən əlavə edilmişdir.
“Böyük günahlardan kqçınıldığı təqdirdə, beş vaxt namaz ilə Cümə, bir sonrakı cümə gününə qədər və Ramazan digər Ramazana qədər, aralarında işlənən günahların bağışlanmasına vəsilə (kəffarə) olurlar.” Müslim, Təharət, 16.
Peyğəmbərimiz (sav), Ramazan ayının digər aylara üstünlüyünü belə ifadə buyurdu: “Allah sizə bu ayda Ramazan orucunu fərz etdi. Mən də gecə ibadətini, Təravih namazını sünnə qıldım. Kim Ramazan ayının fəzilətinə inanaraq və alacağı mükafatı Allahdan umaraq orucunu tutar, namazlarını qılsa anasından doğulduğu gün kimi günahlardan xilas olar “
Hz. Peyğəmbər (sav) bir hədisində: “Hər kim Ramazanı inanaraq və yalnız Allah rizası üçün oruclu keçirsə keçmiş bütün günahları əfv olar” buyuraraq, əgər iman və ixlasla tətbiq edilmişsə Ramazan məktəbinin sonunda bağışlanma və təmizlənmə olduğunu bizlərə müjdələmişdir.
“Ramazan ayına girdiyi halda günahlarını bağışlatmadan bu ayı tamamlayan adamın burnu yerdə sürünsün” Tirmizi, Dəavat, 100.
Ramazan, insanların özlərini hesaba çəkmələri, səhvlərini fərq etmələri və günahlarından tövbə edib Uca Allaha yönəlmələri üçün bir fürsətdir. Ramazan ayında sıxlaşan ibadətlər, xüsusilə oruc, zəkat və fitrə sədəqəsi Müsəlmanları Uca Allaha daha çox yaxınlaşdırmaqdadır, onları nəfs tərbiyəsində, ictimai həmrəylik və yardımlaşmada daha müvəffəqiyyətli etməkdədir.
Ramazanda bir ay oruc tutmaq, fərdlərə olduğu qədər, cəmiyyətə da çox istiqamətli mesajlar verir. Hüzur və qarşılıqlı güvənin təsisini təmin edər. Kişi, səbir və səbatla aclığa qarşı dözümə; kasıbların halını düşünməyə; xoşgörüşlü olmağa və nə qədər gözəl xüsusiyyətləri qazanma imkanına Ramazan və orucla sahib olur.
Feyzli və bərəkətli günlərin içinə girdiyimiz bu mübarək Ramazan ayını, həyatımızın son Ramazanı imiş kimi qiymətləndirməyimiz, İlahi rəhmətin bol-bol axdığı bu ayı qəflət və dalğınlıqla geçirməməyimiz lazımdır
Səhabədən Səlami əl- Farisi (ra) belə izah edir:
“Allahın elçisi Şaban ayının son günü bizə bir nitq söylədi və buyurdu:” Ey İnsanlar! Bərəkətli və böyük bir ayın kölgəsi üzərinizə düşmüşdür. Bu elə bir aydır ki, onda min aydan daha xeyirli olan bir gecə vardır. O elə bir aydır ki, Allah o ayda oruc tutmağı fərz qılmış, gecələrini də nafilə ibadət (təravih namazı) ilə keçirməyi təşviq etmişdir. Kim Ramazan ayında xeyir iş görərsə, Ramazan ayı xaricində fərz bir ibadəti edən kimsə kimi savab qazanar. Kim Ramazan ayında bir fərzi əda edərsə, Ramazan ayı xaricində yetmiş fərzi əda edən kimsə kimi savab qazanar. Ramazan ayı səbir ayıdır. Səbrin savabı (qarşılığı) isə cənnətdir. Ramazan kömək etmə və ehsan etmək ayıdır. Bu ayda möminin ruzisi artar. Kim bu ayda oruc tutan bir möminə iftar yeməyi versə bu, günahlarının bağışlanmasına və cəhənnəm atəşindən azad olmasına vəsilə olar. İftar yeməyi verdiyi kimsənin oruc ilə qazandığı qədər savab qazanar, oruc tutanın savabında da azalma olmaz. Səhabə:
“Ey Allahın elçisi! Hamımız iftar verəcək gücə sahib deyilik ki! “Dedi. Bunun üzərinə Hz. Peyğəmbər (sav) “Allah bu savabı bir tək xurma və ya bir stəkan su və ya bir içimlik süd ikramı ilə də verir” buyurdu.
Peyğəmbərimiz danışmasına belə davam etdi: “Ramazan əvvəli rəhmət, ortası bağışlama və sonu da Cəhənnəm atəşindən xilas olma ayıdır. Kim bu ayda işçisinin, xidmətçisinin işini yüngülləşdirsə, Allah onu bağışlayar. Ey İnsanlar! Ramazan ayında dörd şeyi çox edin. Bunlardan ikisi ilə Rəbbinizin razılığını əldə edərsiniz. Digər ikisinə də sizin ehtiyacınız vardır. Rəbbinizin razılığını qazanacağıq şeylər; Kəlimeyi şəhadət və tövbə-i istiğfardır. Sizin möhtac olduğunuz iki şey isə, Allahdan cənnəti istər, cəhənnəmdən da Ona sığınırsınız. Kim oruc tutan bir möminə su ikram edərsə, Allah onu mənim Kövsər hovuzumdan içirir. Kövsər hovuzundan içən cənnətə girənə qədər bir daha susamaz.”
Cabir b. Abdullah (ra), Rəsulullah (sav) Əfəndimizin belə buyurduğunu rəvayət edir:
“Ümmətimə Ramazan ayında beş xüsusiyyət verilmişdir ki, bunlar məndən əvvəlki heç bir Peyğəmbərin ümmətinə verilməmişdir.
1- Ramazan ayının ilk gecəsi olunca Allah (cc) ümmətimə rəhmət nəzəri ilə baxar. Allah (cc) hər kimə rəhmət nəzəri ilə baxarsa, ona əbədi olaraq əzab etməz.
2- Axşamladıqlarında iftar vaxtında ağızlarının qoxusu Allah qatında müşk qoxusundan daha gözəldir.
3- Mələklər hər gün və gecə onlara istiğfar edərlər, bağışlanmalarını diləyərlər.
4- Allah (cc) cənnətinə əmr edib: “Qullarım üçün hazırlanıb bəzən. Onların dünya məşəqqətlərindən xilas olub, mənim səadət yurduma və lütfkarlığıma istirahət üçün gəlmələri yaxınlaşdı “buyurar.
5- Ramazanın son gecəsi olunca, Allah Ramazan ayını ibadətlə keçirən qullarının hamısını bağışlayar. “Orada olanlardan bir səhabə,
-O Gecə Qədr Gecəsi ola bilərmi? Deyə soruşduqda:
– “Xeyr, işləyənləri görmürsənmi? Onlar çalışıb işlərini bitirincə də ödənişləri özlərinə tam olaraq ödənilir “buyurdu. Beyhaki, Et Terğib 2/425.
Ramazan ayını mübarək qılan ən əhəmiyyətli ünsürlərdən biri də Qədr Gecəsidir. Qədr gecəsinə çox əhəmiyyət verən Rəhmət Peyğəmbəri, Ramazan ayı içində gizlənmiş olan Qədr Gecəsini “Qədir Gecəsini Ramazan ayının son on günü içində axtarın!” buyurmuşdur. Muvatta, İtikaf, 6.
Peyğəmbər (sav) Əfəndimiz, Ramazan ayının son on gününə, ayrı bir əhəmiyyət verir, Məscid-i Səadətdə etiqafa girər, ibadət və itaətlə məşğul olardu. Peyğəmbərimiz bu tətbiqə vəfat edənə qədər davam etmişdir. Ayrıca Ramazan ayının son on günü içindəki tək gecələrin Qədr Gecəsi olma ehtimalından ötürü özü də, ailə üzvləri ilə birlikdə 23., 25., və 27-ci gecələri uzun müddət ibadət edərək keçirərdi.
Ramazan ayının girməsiylə birlikdə bir çox qavramlar da dilimizə qonaq olur ., Ramazan imsaqiyəsi, Ramazan menyusu, Ramazan proqramı, Ramazan süfrəsi, Ramazan endirimi, Ramazan kampaniyası, Ramazan bərəkəti. Artıq Ramazan ayı, zaman diliminin adı olmaqdan başqa bir şeydir. Bəli, o, bütün müsəlmanlar üçün bir nəşədir, coşqudur, həyəcandır, mədəniyyətdir. Həm də üzərində çox danışılan, məqalələr və kitablar yazılan bir “Ramazan Mədəniyyəti!”.
Rəbbimiz, bu Ramazan ayını, ölkəmiz, millətimiz, insanlarımız və bütün islam aləmi üçün xeyrlərə və əffimizə vəsilə etsin.
Mənbə: