Həcclə əlaqədar tez-tez soruşulan suallar.

Həcc Nədir?

Həcc, lüğətdə yönəlmək, ziyarət etmək mənasını verər. Dini bir termin olaraq həcc; ilin müəyyən günlərində (Qəməri aylardan Zilhicce ayında) qaydalarına uyğun şəkildə ehram deyilən örtüyə bürünərək Ərafatda ayaqda dayanmaq və Kəbəni təvaf etməkdir. Bu müqəddəs yerləri müəyyən zamanlarda ziyarət edən kimsəyə hacı deyilir.

Həcc və Ümrə Arasındakı Fərq Nədir?

Həcc, həcc ayları deyilən zaman içində edilən bir ibadətdir. Həcc ayları Hicri təqvimə görə Şəvval və Zilkadə ayları ilə Zilhiccə ayının ilk on günüdür. Həcc, bu aylar içində ümrəsiz də edilə bilər, ümrə ilə birlikdə də edilə bilər. Həccin ümrəsiz ya da ümrə ilə birlikdə edilməsinə həccin əda şəkilləri deyilir.

Həccin zamanı, həcc ayları deyə adlandırılan; Şəvval, Zilkadə və Zilhiccə aylarıdır.” İfadəsi, “Həcc müəyyən aylardır”(Bəqərə, 2/197) tərcüməsindəki ayənin bir şərhi mahiyyətindədir.

Həcc vəzifəsi, ehrama girməklə başlar. Bunun başlanğıcı  isə Şəvval ayıdır.Bir kimsə Şəvvalda ehrama girib Zilhiccənin 10-cu (və ya 13.) gününün axşamına qədər, həccin qaydalarını tamamlaya bildiyi üçün, bu aylara həcc ayları deyilmişdir.

Yəni bu aylara Həcc ayları deyilməsinin səbəbi, həccin ilk şərti / rüknü olan ehramın ancaq bu aylarda geyilməsinin nəzərdə tutulmuş olmasıdır. Bu aylardan əvvəl ehrama girmək, Hənəfi və Hanbəlilərə görə məkruhdur. Bu mövzuda Buxari`nin İbn Abbas`dan rəvayət etdiyi bu hədis-i şərif alimlərin bu görüşlərində təsirli olmuşdur. “Həcc ayları xaricində ehrama girməmək sünnətdəndir.” (Bax. Zuhayli, əl-Fıkhu’l-İslamî, 3 / 64-65).

Şafiilərə görə isə, həcc ayları xaricində alınan söz mövzusu ehram həcc üçün deyil, ümrə üçün etibarlı olar. Çünki, “Həcc müəyyən aylardır” (Bəqərə, 2/197) ayəsi, həcc üçün müəyyənləşdirilmiş aylar xaricində ehrama girilə bilməyəcəyini ifadə edir. (bax. a.k.y; Muğni möhtac, 1/471, Muhazzeb, 1/200).

Ümrə, müəyyən bir vaxta bağlı olmadan, üsuluna görə ehrama girdikdən sonra təvaf edərək Kəbəni ziyarət etmək və digər bəzi dini vəzifələri yerinə yetirmək surətiylə edilən ibadətdir.

Həcc Nə üçün Edilər?

Hər möminin məqsədi Allahın məmnuniyyətini qazanmaqdır. Onun razılığını qazanmanın yollarından biri də, peyğəmbərləri vasitəçiliyi ilə bildirdiyi əmrləri yerinə yetirmək, qadağanlarından da uzaq durmaqdır. Allahın əmrləri insanı yaxşıya, gözələ, doğruya yönəltmək, qadağanları isə pisliklərdən uzaqlaşdırmaqdır. Beləcə insanı gözəl əxlaq sahibi edərək xoşbəxt olmasını təmin etməkdir.

Eyni zamanda Allahın buyruqlarını yerinə yetirməklə onun sevgisini qazandığımız kimi, verdiyi nemətlərdən ötəri də şükr etmiş olarıq. Çünki Allah sevgiyə, hörmətə və ibadət edilməyə layiq tək varlıqdır.

İslamın beş təməl şərtindən biri olan həcc, həm mal həm də bədənlə edilən bir ibadətdir. Maddi vəziyyəti yaxşı olanların ömürlərində bir dəfə həcc ibadətini etmələri fərzdir. Uca Allah Quranda: “Yoluna gücü çatanların Allahın evi (Kəbə)ni həcc və ziyarət etmələri, insanlar üzərində Allahın bir Haqqıdır.” (Ali imran, 3/97) buyurmuşdur. Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) da həcci Müsəlmanlığın beş əsasından biri olaraq saymış, qurluşunu şəxsən tətbiq edərək Müsəlmanlara öyrətmişdir.

Həcc Kimlərə Fərzdir?

Gücü çatan, yəni zəngin və sağlam olan Müsəlmanın həyatında bir dəfə həcc etməsi fərzdir. Bir kimsəyə həccin fərz ola bilməsi üçün bu şərtlərin olması lazımdır:

Kişi olsun, qadın olsun şərtlərini daşıyan hər Müsəlmana, ömüründə bir dəfə həcc etmək fərzdir. Üzərinə həcc fərz olan kimsə, bu ibadəti gecikdirmədən bir an əvvəl yerinə yetirməlidir. Üzərinə fərz olduğu halda bir sıra səbəblərlə bu əhəmiyyətli ibadəti yerinə yetirməyib irəli yaşlara təxirə salmaq uyğun deyil. Bu şəkildə həccini təxirə salıb daha sonra şəxsən həcc edə bilməyəcək vəziyyətə düşən kimsə, yerinə başqasını göndərmək məcburiyyətində qalar.

Bir kimsənin həcc ibadətiylə öhdəçilikli sayılması üçün; Müsəlman, ağıllı, yetkinlik çağına çatmış, azad, həcc üçün kafi maliyyə imkana sahib və bu ibadəti yerinə yetirəcək vaxta çatmış olması şərtdir. Bu şərtlərdən birini daşımayan kimsəyə həcc fərz olmaz.

Həccin yerinə yetirilməsinin Şərtləri Nələrdir?

Özünə həcc fərz olan kimsənin, həccini şəxsən yerinə yetirməklə vəzifəli olması üçün, sağlam olması, həbs və ya xaricə çıxma qadağası kimi bir əngəlinin olmaması və yolun etibarlı olması şərtdir. Həcc səfərinə dözə bilməyəcək, ya da feilən həcc edə bilməyəcək dərəcədə xəstə olanlar ilə yaşlılar, həcc ona fərz olsa belə, yerinə yetirmək ilə vəzifəli deyildirlər. Bu vəziyyətdə olanlar şərtləri meydana gəldiyi təqdirdə şəxsən həcc edərlər.

Həcc Yerinə Kasıblara Sədəqə Verilə bilər?

Adam özünə fərz olan həcc ibadətini yerinə yetirməklə öhdəçiliklidir; kasıblara sədəqə verməklə bu məsuliyyətdən xilas olmaz. Beləliklə, həcc yerinə sədəqə verən adam, həcc ibadətini yerinə yetirmiş olmaz.

Borc alaraq Həccə Getmək Doğrudur?

Bir Müsəlmanın həcc ibadətiylə öhdəçilikli olması üçün, sağlamlıq və sərvət cəhətdən həcc etmə imkanına sahib, azad, ağıllı və buluq çağına çatmış olması lazımdır. Beləliklə, sərvət cəhətdən həcc etmə imkanına sahib olmayan kəslərin borclanaraq həccə getmələri lazım deyil; ancaq, borclanaraq həccə getmələri halında, həcc ibadəti etibarlı olar və özlərindən həcc vəzifəsi də düşər.

Ehram Nə Deməkdir?

Həcc və ya ümrə etməyə niyyət edən adamın, digər zamanlarda halal olan bəzi hərəkət və davranışları, həcc və ya ümrənin rüknləri tamamlanana qədər özünə haram etməsidir. Ehramın, niyyət və telbiye olmaq üzrə iki rüknü vardır.

Niyyət, həcc və ya ümrə etməyə qərar verməkdir. Niyyətin dil ilə edilməsi müstəhəbdir.

Təlbiyə isə, “Ləbbeyk, Allahümmə ləbbeyk, ləbbeykə lə şərikə ləkə ləbbeyk. İnnə’l-hamdə vən-ni`mətə ləkə vəl-mülk lə şərikə lək, (Allahım, dəvətinə istəyərək gəldim, əmrinə bağlıyam. Sənin şərikin və ortağın yoxdur. Sənə yönəldim, həmd sənin, nemət sənin, mülk də sənindir. Şərikin və ortağın yoxdur.)” deməkdir.

Niyyət və təlbiyə ilə birlikdə ehramın qadağanları başlayar. Ehramlıya, bədənindəki saç və tükləri kəsməsi, yolması və ya təraş etməsi; dırnaq kəsməsi; tikişli paltar geyməsi (kişilər üçün); gözəl qoxu sürünmesi; bəzənmək üçün yağ, boya və s. makiyaj vasitəsi istifadə etməsi; başını (kişilər üçün) və üzünü örtməsi, əlcək, corab və topuqları örtən ayaqqabı geyməsi; cinsi münasibətdə olması; ovlamaq; harem bölgəsindəki bitkiləri kəsməsi qadağandır

Həccdə kəsilməsi Lazım Qurbanlar, Harəm Xaricində kəsilə bilərmi?

Həcc və ümrə zamanı Harəm`da kəsilən qurbanlıq heyvanlara və Kəbəyə və Harəm bölgəsinə hədiyyə olmaq üzrə kəsilən qurbana hədy deyilir.

Hədy qurbanları, vacib və nafilə olmaq üzrə ikiyə ayrılar. Kıran və ya Təməttu ‘həcci edənlərin hədy kəsmələri ilə cəza qurbanları, ihsar qurbanı və harem bölgəsində kəsilməsi adaq(həsr olunan) qurbanlar vacibdir. Həcc və ya ümrə edilərkən, bir öhdəlik olmadığı halda kəsilən qurbanlar isə nafilədir.

Hedy qurbanları, istər vacib, istərsə nafilə olsun, Harəm bölgəsi içində kəsilər. Harəm bölgəsində kəsilməz isə, vacib olan Hedy qurbanlarının Harəm bölgəsində yenidən kəsilməsi lazımdır. Ancaq nafilə olaraq kəsilənlərin yenidən kəsilməsi lazım deyil.

Həccdə olan insanların, həcc qurbanı (Hedy) xaricində, bayram münasibətiylə nafilə olaraq qurban kəsmək istəmələri halında, bunu vəkalət yoluyla öz ölkələrində kəsdirmələri daha uyğun olar

Qadınlar Yanlarında Məhrəmi Olmadan Həccə Gedə bilərlər?

Bir şəxsin həcc ibadəti ilə mükəlləf ola bilməsi üçün Müsəlman, ağlı başında, yetkinlik çağına girmiş, azad və müqtədir olması lazımdır. Müqtədir olmaq, maddi imkanlara və təhlükəsizliyə sahib olmaq deməkdir. Bunun üçün adamın gərək özünə və gərəksə dolandırmaq məcburiyyətində olduğu şəxslərə, həccə gedib dönənə qədər çatacaq maddi gücə sahib olması, səfəri maneə törədəcək bir xəstəlik, yaxud şikəstliyinin olmaması, yolun açıq və günvənli olması (yolda həyati bir təhlükənin mövcud olmaması) lazımdır.

Qadınların ayrıca yanlarında məhrəm bir qohumları, yaxud ərlərinin olması şərtdir. Belə bir kimsəsi olmayan, digər şərtləri də daşıyan qadın fərz olan həcci etmək istəsə, etibarlı qadınların olduğu bir qrup içində həccini edə bilər; bunun üçün saxta evlənməyə ehtiyac yoxdur.

Həccin Faydaları Nələrdir?

Həccin maddi və mənəvi bir çox faydaları vardır. Bunlardan bəziləri bunlardır:

– Həccə gedən Müsəlman, Allahın özünə verdiyi bədən sağlamlığı və mal zənginliyi kimi dünya nemətlərinin şükrünü yerinə yetirmiş olar.

– Dəyişik ölkələrdən gələn Müsəlmanlar görüşüb tanış olar və məlumat alış-verməsində olar; eyni zamanda ticari əlaqələrdə olarlar.

– Həcc, insanın qul haqqı xaricində digər günahlardan bağışlanılmasına səbəbdir. Bunun üçün günahlarının bağışlanılması üçün dua edərlər. Bir daha pis bir iş etməmək, dürüst və əxlaqlı olmaq üzrə Allaha söz verərlər.

– Həcc, müxtəlif Müsəlman ölkə insanları arasında qardaşlıq qurulmasına köməkçi olar. İslam dininin birlik dini olduğu, həccdə daha asan aydın olar.

– Həcc mövsümündə Kəbə məhşər yerini xatırladar. Həcc ibadətini yerinə yetirən Müsəlman dünya mənfəətləri üçün edilən pis işlərin nə qədər boş və mənasız olduğunu qavrayar.

– Bilirik ki səyahət insan sağlamlığı üçün çox faydalıdır. Hətta ruhi çətinliklərdən xilas olması üçün insanlara səyahət tövsiyə edilər. Allah da Quranda gəzməyi tövsiyə etmişdir. İşdə həccə gedənlər bu səyahəti təbii olaraq etmiş olarlar.

– Bütün hacı namizədlərinin rəng, irq və peşə ayrımı güdmədən dümağ və eyni tip ehram içində olmaları, bərabərlik fikirinin yerləşməsinə köməkçi olar.

– Eyni zamanda həcc ibadəti dünya Müsəlmanları arasında tanış olma, yaxınlaşma, birlik, köməkləşmə və qardaşlıq duyğularının inkişafına gətirib çıxardığı üçün universal ölçüləri olan bir ibadətdir.

Həccin İnsana Təsiri Nədir?

Həccə gedən Müsəlman, Allahın özünə verdiyi bədən sağlamlığı və mal zənginliyi kimi nemətlərin şükrünü yerinə yetirmiş olar. Dünyanın dörd bucağından həccə gələn Müsəlmanlar, saysız mənəvi qazanclarla dönərlər. Digər ölkələrdə olan Müsəlmanların ehtiyaclarının nələr olduğunu öyrənər və onlarla ticari, ictimai və mədəni bağlar qurarlar. Bu baxımdan həcc, beynəlxalq bir konqres xüsusiyyəti daşıyar.

Həccin Fəziləti Nədir?

Dünya və axirət həyatı baxımından əhəmiyyətli bir dönüş nöqtəsi olan həcc, səmimi və ixlaslı bir şəkildə yerinə yetirildiyi zaman, Müsəlmanı böyük-kiçik bütün günahlarından təmizləyər; onun Allah  qatındakı dərəcəsini yüksəldər, cənnəti qazanmasına vəsilə olar və adamı əxlaqən yetkinləşdirər.

Gücü çatanların fərz olaraq ömürlərində bir dəfə edəcəkləri bu ibadətin fəziləti həqiqətən böyükdür. Həccdə edilən dualar və tövbələr qəbul görər. Beləcə bu ibadəti edənlər, işləmiş olduqları səhv və günahlarından təmizlənərək həyata yeni bir canlılıq və şüurla dönərlər.

Həcc və Ümrə ilə Əlaqədar anlayışlar Nələrdir?

Ehram: Həccin fərzlərindən biridir. “Ehram” vücudun beldən etibarən alt qisiminə sarılan və kürəyə alınan bir dəsmaldan ibarətdir. Bu kişilər üçündür. Qadınlar ehrama girməz, uzunca bir entari(tək parçalı qadın geyimi) geyərlər.

Vəqfə: Vəqfə “dayanmaq” deməkdir. Dini bir termin olaraq Ərəfə günü (Qurban bayramından bir gün öncə) Ərafatda olmaqdır. Orada ibadət və dua edilər.

Təvaf: Qurban Bayramının ilk üç günündə Kəbə’ni təvaf etmək fərzdir. Kəbənin ətrafında dualar oxunaraq yeddi dəfə dönməyə təvaf deyilir. Bir dəfə dönüşə şavt deyilir.

Səy: Kəbənin yaxınlığında yerləşən Səfa ilə Mərvətəpələri arasında gedib gəlməkdir. Bu gediş və gəlişləri, Səfa’dan Mərvə’yə dörd, Mərvə’dən Səfa’ya üç olmaq üzrə yeddi dəfədir.

Həcc və Ümrə ilə Əlaqədar Məkanlar

Kəbə: Məscidi Haramın tam ortasında, küncləri dörd ana istiqamətə bərabər gələcək şəkildə edilmiş düzbucaqlı formasında bir binadır. Kəbənin içində tavanı tutan üç ağac sütun və tavana çıxmaq üçün bir də nərdivan vardır. İç divarı mərmərlə bağlıdır. Kəbənin üstü və xarici divarları hər il həcc mövsümündə dəyişdirilən üzəri ayələrlə işlənmiş qara bir örtü ilə bağlanılmaqdadır. Kəbənin küncündə təvafın başlama nöqtəsini ifadə edən qara bir daş “Həcər-ül Esved” var. Kəbənin edilməsi ilə bura “Mescidü’l Haram” yəni təhlükəsizliklə ibadət ediləcək yer deyilmişdir.

Hz. İbrahim (ə.s.) Allahdan aldığı əmrlə Kəbəni tikmişdir. Oğlu Hz. İsmayıl (ə.s.) da özünə köməkçi olmuşdur. Hz. İbrahim (ə.s.) Kəbənin tamamladıqdan sonra Allah özünə “İndi insanları bura çağır” deyə əmr etmiş və o da bu əmri yerinə yetirmişdir. Həcc əsnasında Müsəlmanlar Hz. İbrahim (ə.s.)-ın davranışlarını xatırlayaraq onu yenidən yaşayarlar. Məkkə və orada olan Kəbə, Hz. İbrahim (ə.s.)-dan sonra əsrlər boyu müqəddəsliyini qorumuşdur. İslamın gəlməsiylə Allah Peyğəmbərimizə (s.ə.v.) belə buyurmuşdur: “İnsanları həccə çağır; gedərək və ya miniklər üstündə uzaq yollardan sənə gəlsinlər. “(Hac, 22/27) Allahın bu əmri lazımınca Müsəlmanlar fərz olan həcc ibadətini edərlər.

Məscidi Haram: Kəbəni əhatə edən, namaz qılmaq, təvaf və dua etmək üçün istifadə edilən geniş bir sahədən ibarətdir. Bura “Hərəmi Şərif” də deyilir. Yeri rəngli mərmərlə bağlı olan bu sahənin dörd tərəfi divarlarla çevrilmiş olub, bir çox qapısı və yeddi dənə minarəsi vardır.

Məkkə: Hz. İbrahim (ə.s.)-dan bu tərəfə Kəbə müqəddəs bir yer olaraq qəbul edilmişdir. Zaman içində oraya yerləşən insanlar, Məkkə şəhərini qurmuşlar. Məkkə Quranda şəhərlərin anası olaraq xatırlanmaqdadır. Quran, Allaha ibadət məqsədiylə edilən ilk məscidin Məkkədə tikildiyini ifadə etməkdədir. Bu mövzu ilə əlaqədar ayə belədir: “İnsanlar üçün qurulan ilk ev (ibadət yeri) Məkkədə aləmlərə hidayət qaynağı olan Kəbədir.” (Ali imran, 3/96)

Səfa və Merve: Kəbənin şərqində təxminən 350 metr aralıq iki təpədir. Cənubdakı, Səfa, şimaldakı isə Mervedir. Bu iki təpə arasında say edilər.

Ərafat Dağı: Məkkənin şərqində, Məkkəyə təxminən 25 km. uzaqlıqda olan, hacıların Qurban Bayramının ərəfə günü toplandıqları yerdir. Həccin fərzlərindən biri olan “Ərafat Vakfesi” burada edilər. (Bakara, 2/198) Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) “Həcc Ərafatdır” buyuraraq, Ərafat Vakfesinin əhəmiyyətini ifadə etmişdir.

Müzdelife: Ərafat dağı ilə Mina arasında qalan bir bölgənin adıdır. Həcc əsnasında Ərafatdan dönüşdə Müzdelifedə vəqfə edilər.

Mina: Məkkənin şərqindəki dağların ətəyində Ərafata gedən yol üzərində olan Müzdelife ilə Məkkə arasında qalan bir bölgənin adıdır. Həcc ibadəti əsnasında qurban kəsmək və şeytan daşlama burada edilər.

Həccin Növləri Hansılardır?

1. İfrad Həcc: Bu ​​həcci edənə müfrid hacı deyilir. Ehrama girərkən, yalnız həcc etməyə niyyət edən kimsədir. Məkkədə oturanlar, tək müfrid hacı olar.

2. Kıran Həcc: Bu ​​həcci edənə kârin hacı deyilir. Həcc ilə ümrəyə niyyət edən kimsədir. Öncə ümrə üçün təvaf və səy edib, sonra ehramını çıxarmadan və təraş olmadan, həcc günlərində həcc üçün, təkrar təvaf və səy edər.

3. Təməttü Həcc: Bu ​​həcci edənə mütəmətti hacı deyilir. Həcc aylarında, yəni Şəvval, Zilqədə ilə, Zilhiccənin ilk on günündə, ümrə etmək üçün ehrama girib və ümrə üçün təvaf və səy edib və təraş olub ehramdan çıxar. Məmləkətinə gitmeyerek, o il, tərviyə günündə və ya daha əvvəl, həcc üçün ehrama girərək, müfrid hacı kimi həcc edəndir. Yalnız təvaf-ı ziyarətdən sonra da səy edər.

Karin və mütəmətti hacıların şükür qurbanı kəsməsi vacibdir. Təməttü və ya Kıran həcci edənlərdən, qurbanlıq heyvan olmaması və ya alına bilməməsi səbəbiylə, qurban kəsmə imkanı olmayanlar, üç gün Həcc əsnasında, yeddi gün Həccdən sonra olmaq üzrə on gün oruc tutarlar. İlk üç günün, ehrama girdikdən sonra həcc ayları içində və qurban bayramının ilk günündən öncə Məkkədə tutulmuş olması zəruridir. Qurban kəsmə imkanı əldə edilə biləcəyi ümidiylə bu üç günlük orucun son vaxtına qədər gecikdirilməsi yəni Ərəfə günü tamamlanmaq üzrə 7, 8 və 9 Zilhiccə günlərində tutulması əfdaldır.

Təməttü Həccində bu oruc hələ Həcc üçün ehrama girmədən Ümrə ehramından sonra da tutula bilər.

mənbə: suallarlaislam.com