calal calalov 
Bəli hər zaman üçüncü bir yol vardır. O yol önümüzdə açılmış bir yol deyil; o yol cüzi də olsa bizə verilmiş, özünü doğru istifadə etməklə mükəlləf olduğumuz iradəmizlə açılacaq bir yoldur. O yol, səbrin və əzmin yoludur.
Hüdeybiyə nəfəs kəsən bir imtahan səhnəsidir. Allah Rəsulunun yuxusunu reallaşdırması üçün ümrəyə niyyət etməsi ilə başlayan bu səhnədə çox acı, amma bir o qədər də mənalı bölmələr vardır. Müşriklər, Peyğəmbərimiz və səhabələrini Məkkəyə soxmaq istəməmişlərdir . Gərgin günlər və gecələr keçirilmiş, gəlib gedən elçilərlə sonunda razılaşma əldə etmə nöqtəsinə gəlinmişdir. Müşrik tərəfinin nümayəndəsi Süheyl razılaşma yazılarkən başa bismillahın qoyulmasına qarşı çıxdı. Etirazı Rəhman kəliməsindəydi. Peyğəmbərimiz razı oldu və cahiliyyə adəti üzrə razılığa “Bismikəllahümmə” deyə başlanğıc edildi. Amma Süheyl, buna da razı qalmadı; “Allah Rəsulu Məhəmməd” ifadəsinə də etiraz etdi. “Sənin peyğəmbərliyinə inansaydık, səninlə savaşmazdık” dedi. Peyğəmbərimiz hər şeyə rəğmən müqaviləni imzalamaq əzmindəydi. “Siz inanmasanız da mən Allahın Rəsuluyam” deyə cavab verdi və Hz. Əlidən həmin kəliməni “Məhəmməd İbn Abdullah” şəklində dəyişdirməsini istədi. Razılaşmanı qələmə alan Hz. Əli “Rəsulullah” ifadəsini silməyə yanaşmadı. Hz. Əliyə “Mənə Rəsulullah sözünü göstər” deyən Ümmi Peyğəmbər o sözü şəxsən özü sildi və yerinə Abdullahın oğlu Məhəmməd yazdırdı.
Hüdeybiyə deyilən yerde imzalandığı üçün adına Hudeybiyə müqaviləsi deyilən mətnə görə, müsəlmanlar ümrəni o il edə bilməyəcək, bu istəkləri sonrakı ilə qalacaqdı. Müşriklərdən biri qaçaraq Müsəlmanlara qatılsa, Müsəlman belə olsa geri qaytarılacaq, müsəlmanlardan Qureyşə sığınanlar isə, Müsəlmanlara geri qaytarılmayacaqdı . İllərdir ayrı qaldıqları Məkkəyə girmək üzrəykən, hətta bunun üçün hər şeyi gözə almışkən, bu istəklərinə çata bilməyən müsəlmanlar üçün razılaşma maddələri çox ağır gəlmişdi. Üstünək bir də, Süheylin müsəlman oğlu Əbu Cəndəlin ayağında zəncirlərlə razılaşma imzalanarkən müsəlmanların tərəfinə sığınmaq istəməsi əsəbləri daha da gərmişti. Oğlunu o vəziyyətdə görüncə çaşan atası daha razılaşmanın maddələri qurumadan, ittifaq etdikləri maddənin tətbiq olunmasını tələb etdi. Rəsulullah Əfəndimiz, Süheylin oğlunun qaytarılmasını əmredərkən, Əbu Cəndəlin qışqırığı hər kəsin ürəyini dağlamıştı: “Ey müsəlmanlar! Məni Müsəlman olduğum üçün mü Qureyşə geri verirsiniz? “Bu ifadə qarşısında Rəsulullah Əfəndimizin bu sözləri çox ibrətlidir:” Əbu Cəndəl, səbr et! Allah sənə və sənin vəziyyətində olan zəif və miskinlərə bir çıxış qapısı açacaq! “Allah Rəsulu eyni sözləri Hudeybiyədən döndükdən sonra bir dəfə daha, yenə müşriklərin əlindən xilas olub Müsəlmanlara sığınmaq sitəyən və yenə geri qaytarılacaq Əbu Basirə söyləyəcəkdir:” Əbu Bəsir! Biz bu insanlara söz verdik. Allah sənə və sənin vəziyyətində olan zəiflərə, miskinlərə bir çıxış qapısı açacaq. Qövmünə geri dön … ”
Əbu Cəndəin geri dönməkdən başqa çarəsi yox idi, çünki əlləri və ayaqları zincirliydi. Əbu Bəsir isə özünü götürüb aparan müşriklərin əlindən bir fürsət taparaq çıxmış, iradə və əzmi ilə fərqli bir yol daha açılabiləcəyini göstərmişdir. Qarşısında iki yol görsənirdi getmək və ya qalmaq.
Amma yol yalnız bu ikisindən ibarət idimi? Bir üçüncü yol mümkün deyilmiydi?
Əslində Allah Rəsulu bir yola daha işarə etmişdi. O da üçüncü yoldu. Bir çıxış qapısı daha vardı. Allahın Əbu Cəndəl və Əbu Bəsir kimilər üçün bir çıxış qapısı açacağı ifadəsi bunu göstərməkdə idi. Bunun yalnız bir təsəllidən ibarət olmadığı, Hudeybiyənin, fəthin özü olduğu açıq və dəqiq bir həqiqət idi. Hz. Ömər kimi səhabələrin sonradan peşmanlıqla xatırladığı səhnələri xatırlayaq. “Sən Allahın Rəsulu deyilsənmi?”, “Biz haqq üzrə deyilikmi?” Allah Rəsulundan yumşaqlıqla gələn “əlbəttə, əlbəttə” cavablarına qarşılıq Hz. Ömərin cavabı nə qədər ağır idi: “O halda bu acizlik nəyə görədir?” belə bir əhvalı-ruhiyə içində məğlubiyyət kimi görünən Hüdeybiyyə əslində, məğlubiyyət psixologiyası ilə qucaqlanıb sarılmış bir fəth müjdəsi idi.
Hüdeybiyə müqaviləsi fəthin elə özü idi, çünki Fəth surəsi, bu səfərin dönüşündə endirilmişdi. Hüdeybiyə bir fətihdi, amma eynilə bir uşağın ana bətnində, bir cücənin yumurtada keçirdiyi müddət kimi gözləməyi tələb edirdi. Hudeybiyənin fəthə çevrilməsi səbr bağlı bir keyfiyyətdi. Gözləməyi, yetişməyi və fəthə layiq olmağı tələb edən bir keyfiyyət … Hüdeybiyə əslində üçüncü yoldu. Mədinədən Məkkəyə girməyə əzm edib, elçi olaraq göndərdikləri Hz. Osmanın şəhid edildiyi xəbərini alan sahabələr, o ağacın altında Peygəmbərin əllərini tutarkən, bu tutuşlarının onları ölümə apardığını bilirdilər. Qarşılarında iki yol meydana çıxmışdı. Ya Məkkəyə girəcəklərdi ya da öləcəklərdi. Hudeybiyə müqaviləsi, bir üçüncü yol olaraq önlərinə gəldiyində yalnız iki yola cəmlənmiş olmuş zehinlər və könüllər o üçüncü yolu görə bilmədilər. O yolu yalnız Allah Rəsulu və Ona təslimiyyəti ilə seçilən Hz. Əbubəkr radiyallahu anh gördülər. Onlar üçüncü yola, Allahın rəhməti və köməyi ilə sövq olundular. Üçüncü yol səbr və yetkinlik tələb edən bir yoldu.
Əbu Bəsir, nə qalmağı nə də təslim olmağı seçdi. Allahın köməyi, Rəsulunun işarəsi və öz iradəsiylə üçüncü bir yola sövq olundu. Məkkə ilə Mədinə arasında bir mağarada yaşamağa başladı. Bu ərazi Şam karvanlarının keçdiyi bir bölgədə yerləşirdi. Zamanla özü kimi olanların ətrafına toplandığı bu igid Məkkənin ticarətinə mənfi təsir edəcək bir təhdidə çevrildi. Dinini yaşamağa fürsət verməyən düşmənləri bir müddət sonra Rəsulullah Əfəndimizin yanına gedib razılaşmanın o hökmünün qaldırılmasını istədilər. Əbu Basarın yolu açılmışdı artıq. Amma eynilə Hüdeybiyə kimi bir müddət səbr gərəkmişti bunun üçün. Əbu Bəsir və yoldaşları, birinə girmədikləri, digərinə istəsələr də girə bilmədikləri iki yolun xaricində əzm və iradələrini yoldaş etdikləri bir üçüncü yola düşmüş və orada səbirlə irəliləmişlərdi.
Bəli hər zaman üçüncü bir yol vardır. O yol önümüzdə açılmış bir yol deyil; o yol cüzi də olsa bizə verilmiş, özünü doğru istifadə etməklə mükəlləf olduğumuz iradəmizlə açılacaq bir yoldur. O yol, səbrin, əzmin və istəmənin yoludur.
Amma bu yola düşənlər, üsyan və təslimiyyətin xaricində iradə, istək və təşəbbüsləri ilə yeni bir məchula yelkən açdıqlarını bilmək məcburiyyətindədirlər. Onlar göbəklərini öz əlləri ilə kəsməyə razı olmuşlar. Qarşılaşacaqları aqibət , ümid etdikləri kimi olmaya bilər.Əbu Cəndəl kimi sayları yetmişə çatan yoldaşları ilə Rəsulullaha yenidən qovuşmaq ola biləcəyi kimi Əbu Bəsir kimi ölüm döşşəyində, barmaqlarının araslında sinəsinə basdırdığı, “gəl artıq” deyən Rəsulullah məktubunu qoxlayaraq son nəfəsi vermək də ola bilər.
Üçüncü yol, əslində qədərimizin yoludur. Bizim, bəzən iradəmizlə, bəzən könlümüzlə, bəzən bilmədiyimiz bir sövq ilə aparıldığımız bu yol əslində aqibətimizin yoludur. İkinci yola girib, səbirlə gözləyənlərə Rəsulullaha qovuşmaq bəxşediləbilər , amma üçüncü yola girməyə cəsarət edənlərə verilən daha fərqli bir şeydir: Onlar yol açarlar. Üçüncü yol, o yolu istəyən və ona doğru gedənlərə verilir. Bu şəkildə yol açmağa səbəb olanlar, o yoldan gedəcəklərin də vəsiləsi səbəbkarı olurlar. Sinələrində Rəsulullahın məktubu, üzlərində və gözlərində Onun həsrəti ilə dünyadan ayrılmışlar . onlar, Hudeybiyədən Məkkəyə gedən fəth yolu kimi iradələrindən Ridvana doğru yeni bir yol açmışlar, geridən gələnlərə nümunə olmuşlar, beləcə iki dünya səadətini qazanmışlar.
Mənbə:gencdergisi.com